Geografia

Turystyka

Historia

Rodzina Preibischów

Kolejka wąskotorowa

Drogi i mosty

Karczmy

Powódź 2010

Ciekawsze dzieje familii rozpoczęły się, kiedy Carl August Preibisch (1819-1877) - syn tkacza, dzięki pracowitości, oszczędności i korzystnej koniunkturze otworzył w 1859 roku własne przedsiębiorstwo włókiennicze. Zatrudniał początkowo 10. pracowników, ale zakład szybko się rozwijał. Na potrzeby rozbudowy zakupił 27 działek w Reichenau i okolicy. Synowie Carla dokupili 13 kolejnych. Przedsiębiorstwo miało swoje filie w Bad Oppelsdorf (Opolnie Zdroju), Reibersdorf (Rybarzowicach), Kunnersdorf (czeskie Kunratice) i Dittelsdorf (po drugiej stronie Nysy). Co kilka lat Preibisch modernizował fabryki, wznosił nowe i sprowadzał najnowocześniejszy park maszynowy poruszany parą wodną, a później prądem. Opału do kotłowni dostarczała niewielka kopalnia węgla brunatnego prof. Apelta z Opolna Zdroju. Ewenementem technicznym na owe czasy był wysoki komin fabryczny, przez jakiś czas najwyższy, w Saksonii. Preibisch szybko dorobił się olbrzymiego majątku, co pozwoliło mu na rozwinięcie działalności filantropijnej na rzecz rodzinnej miejscowości.

Jednym z pierwszych przedsięwzięć ufundowanych przez fabrykanta, na którym skorzystali mieszkańcy Reichenau była budowa w latach 1866-7 wodociągu. Preibisch zakupił od hr. Clam-Galassa z frydlantu, na terenie Kunnersdorf źródlisko "Sandquelle" o powierzchni 23 hektarów, skąd poprowadził rurę o przekroju 10cm i długości 3km, doprowadzającą wodę do pomieszczeń fabrycznych i prywatnych posesji mieszkańców. W pierwszym roku podłączyły się do niego 92 domy mieszkalne oraz zainstalowano 34 hydranty uliczne. Wkrótce instalację wodociągową uznano za wielkie dobrodziejstwo cywilizacyjne. W 1867 roku otwarto pierwszy publiczny basen kąpielowy zasialny tymże ujęciem, czynny od maja do września każdego roku.

Przed willą Preibischa (obecnie ul.T.Kościuszki 24), na jego koszt został przerzucony nad Miedzianką pierwszy w miejscowości most żelazny. Istniejący do dzisiaj, nazywany na chwałę saksońskiego króla "Mostem Króla Jana", został zaszczycony pierwszym przejazdem monarchy Jana, 15.sierpnia 1869 roku.

Z inicjatywy Carla Preibischa podjęto budowę zakładu gazowniczego, pracującego na potrzeby miejscowych fabryk i ludności. W 1887 roku produkcja gazu wyniosła 150 000m³. Uliczne lampy gazowe ufundowane przez Preibischa zapłonęły już w październiku 1868 roku.

W 1866r. założył zakładowy dom opieki dla potrzebujących. Kapitał początkowy wynosił 24tys. marek, a doroczna dotacja 600 marek. Z dokumentów wynika, że w latach 1871-1904 zakład ten otrzymał 41 darowizn na łączną kwotę 16 036 marek (jeden posiłek kosztował wówczas 20 fenigów). W latach rozkwitu z pomocy zakładu korzystało 295 osób rocznie, a w 1881r. funkcje opiekuńcze przejęły w nim zawodowe pielęgniarki. Istniejąca przy tej fundacji izba chorych została przekształcona w szpital zakładowy, z którego do 1908 roku skorzystało 3314 osób.

Przejawem dbałości o los załogi swej firmy była podjęta przez C.A. Preibischa budowa domów dla robotników, które nazwane Osiedlem Preibischowym funkcjonuje do dziś między ulicami F.Chopina i J.Kusocińskiego.

Społecznikowską działalność ojca kontynuowali synowie Preibischa. W 1884 r. założyli w firmie kasę zapomogową dla inwalidów fabrycznych. Do 1906 r. uzyskała 186 500 marek dotacji. Od 1872r. Preibischowie utrzymywali przedszkole dla przeciętnie 60. dzieci. Równolegle otworzyli szkołę przyfabryczną, gdzie dzieci pracowników firmy przyuczali się do zawodu. W 1876r. ukończyło ją 80. uczniów, a do wybuchu I wojny światowej już 515. W 1885r. żona najstarszego syna, Maria Preibisch, powołała szkołę gospodarstwa domowego dla dziewcząt. Do 1905r. ukończyło ją 160 panien, głównie pracownic fabryki. Organizowano w niej kurs trwający 8 tygodni, który obejmował gotowanie, pieczenie, szydełkowanie, cerowanie, plisowanie oraz wiele innych zajęć potrzebnych kobiecie do prowadzenia domu. Przygotowywane podczas zajęć przez dziewczęta zestawy obiadowe (160-200 dziennie) były sprzedawane w cenie ok. 10-15 fenigów pracownikom.

W 1899r. Oscar Preibisch wybudował, a następnie przekazał gminie salę gimnastyczną przy dzisiejszej ul.Sportowej. Posadowiona w centralnej części osiedla zakładowego służy mieszkańcom do dziś (remont kapitalny przeprowadzono dopiero w 1995r.).

Obok sali nazwanej imieniem fundatora Oscar-Preibisch-Turnhalle, w latach 1908-1909 Preibischowie sfinansowali budowę nowego basenu. W specjalnym żeliwnym zbiorniku umieszczonym nad kotłownią podgrzewano wodę, dzięki czemu z brodzika i basenu pływackiego można było korzystać nawet w pochmurne dni.

W powyższym, krótkim rysie historii rodziny Preibischów uderza jak rozmaite inicjatywy służące rozwojowi rodzinnej firmy rozwijały zarazem całą miejscowość i służyły jej obywatelom. Czy dzisiejsi prywatni przedsiębiorcy tak potrafią?

Zainteresowanych losami rodziny Preibischów odsyłamy do "Festschrift zum 50jährigen Bestehen der Firma C.A. Preibisch in Reichenau (Sachsen) 24. September 1909" (Album pamiątkowy 50-lecia istnienia firmy C.A.Preibisch w Reichenau (Saksonia) 24. września 1909).

Zobacz także

• Drogi i mosty

Sam zobacz

Warto wiedzieć